Fakülte Seminerleri – 32 (22.10.2021 Perşembe)

Öğr. Gör. Dr. Aykut Günlü – Psikolojik Sağlamlık, Duygu Düzenlemenin Psikolojik Sağlık Üzerindeki Etkisi

Özet: Psikolojik sağlamlık, duygu düzenlemenin psikolojik sağlık üzerindeki etkisi

• Temel kavramlar
• Psikolojik sağlamlık
• Duygu düzenleme
• Psikolojik sağlamlık ve duygu düzenleme ile ilgili kuramsal yaklaşımlar
• Psikolojik sağlamlık ve duygu düzenleme arasındaki ilişki
• Psikolojik açıdan sağlam olma ile duygu düzenleme becerisine sahip olmanın günlük yaşamdaki önemi

Psikolojik sağlamlık

Latince “resilire” kökünden türemiştir. Psikolojik sağlamlık kavramı, yüksek risk gruplarındaki insanların, olumsuz yönde olması beklenen sonuçlardan (akedemik başarısızlık, sosyal beceri eksikliği, düşük öz-güven gibi) daha iyi sonuçlara ulaşmalarını, stresli olaylarla başa çıkabilmelerini ve uyum göstermelerini ve travmatik deneyimler karşısında çabuk toparlanma gücüdür (Masten, 1994). Yaşamda karşılaşılabilecek olumsuz deneyimler ve başa gelebilecek felaketler, kişinin psikolojik olarak sağlıklı bir yaşam sürmesinde ve psikolojik sağlamlık göstermesinde risk faktörleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Yoksulluk, ebeveynlerdeki psikopatolojik durum ya da hastalıklar, genetik bozukluk, cinsel taciz, boşanma, doğal afetler, pandemi ve terör risk faktörleri olarak sayılabilir. İnsanların günlük yaşamını etkilemesi ve insanlarda psikiyatrik rahatsızlıkların yoğun olarak görülmesiyle birlikte duyguların davranışlar üzerindeki etkilerinin derinlemesine incelenmesi önem kazanmıştır (Kring ve diğerleri, 2009). Werner ve Gross (2010), duyguların organizmanın yaşamı için gerekli olan gıdalardan olduğunu belirtmektedir. Duygu bilişsel (duygunun anlamlandırılması), fizyolojik (vücut tarafından algılanması sonucunda ortaya çıkan reaksiyon) ve davranışsal (duygunun hissedilmesinden sonra vücudun duygu doğrultusunda eylemde bulunması) boyutlardan oluşmaktadır. Duygu düzenleme bireyin rahatsız olduğu duyguları yeniden düzenleyerek kabul edilebilir duygulara dönüştürmesi, denetleyebilmesi, değiştirebilmesi ve var olan olumlu duyguların da seviyesini arttırabilmesidir şeklinde açıklanabilir (Gross, 2013). Geniş manada duygu düzenleme, bireylerin belirli duyguları, etkileri, zihinsel hali ve stresi içinde barındıran duygu yoğunluklu durumları kontrol etmek için aktif çabasını ifade eder (Koole, 2009). Gross ve John (2003) duyguların düzenlenmesinin istenilen seviyede gerçekleştirildiğinde iyilik durumunun pozitif yönde etkileyerek yükselmesini sağladığını savunmaktır. Buna benzeyen durumlarda istenilen seviyede gerçekleşmeyen düzenlemenin ise fiziksel sorunlara neden olabileceğini ve iyilik durumunun azalmasına neden olabileceğini belirtmişlerdir (Rıza, 2016).

Psikolojik sağlamlığın ve duygu düzenleme becerisinin günlük yaşamdaki önemi

Duyguları açığa vurmak, onları bastırmaktan daha iyidir ve duyguların farkında olmak ve ifade etmek, bedene doğruluk ve gerçeklik akışını sağlamaktadırlar. Duygular çok kuvvetli olduğunda onları açığa vurmanın, iç ve dış karmaşalara neden olduğu görülmektedir. Çoğu zaman güçlü duygular, içinde bulunulan duygulardan dolayı çevredekilerin suçlanmasına (beni kızdırıyorsun, beni ağlattın) ve birilerinin duygularını kontrol edip yönettiğine inanma tuzağına düşülmesine neden olmaktadır. Duyguların dışa vurumu onların diğer bireyler tarafından anlaşılmasına ve duygusal mesajların eyleme dönüştürülmesine bağlıdır. Duygular bastırıldığında ise, onların intrapsişik alanda çözümlenmesi ve daha kabul edilebilir şekle dönüşmesi beklenmektedir(McLaren, 1998). Güçlü duygular aynı zamanda büyük miktarda enerjiyi beraberinde taşımaktadırlar. Organizmanın enerji depolarıdır. Eğer duygular kabul edilip onların taşıdığı enerji iyi bir biçimde yönlendirilebilirse ve onları anlamak için zaman ayrılırsa, bütün duygular bireyin kullanımına verilen araçlar haline geleceklerdir. Birey, olumsuz duyguların taşıdığı enerjiden dolayı ortaya çıkan ürkütücü sinyallere karşı şaşkın, ne yapacağını bilemez bir hale gelmeyecektir. Bu durum ise bireyin psikolojik sağlamlığını arttıracaktır.

Duyguların İşlevleri Psikolojik Sağlamlık ve Psikolojik Sağlık Üzerindeki İşlevleri

• Duygular uyuma yöneliktir.
• Duygular hedef yönelimli davranışların ortaya çıkmasında önemli ve yaşamsal motivasyon sağlar.
• Duygular davranış tarzları ile ilgili bilgiyi sağlar.
• Duygular güdüleyicidir.
• Duygular sistemler arası öncelikleri örgütler.
• Duygular farklı ifade edici motor örüntüleri içermektedir.
• Duygular, kendini ifade etmenin bir şeklidir.
• Bilişsel-duygusal işlemler hızlı fakat esnek tepki verme sistemi sağlar.

Video: